جریان آنلاین: به گزارش پایگاه خبری جریان، تقابل ایران و رژیم صهیونیستی پس از جنگ تحمیلی اخیر از سطح امنیتی و نظامی فراتر رفته و به یک جنگ ترکیبی و منازعه چندلایه در ابعاد شناختی اطلاعاتی، اجتماعی، سایبری اقتصادی و دیپلماتیک تبدیل شده است.
ازاین‌رو رژیم اشغالگر قدس به پشتوانه ایالات‌متحده و حمایت همه‌جانبه ناتو، سه سناریوی کلیدی را برای مقابله با جمهوری اسلامی ایران در نظر گرفته است که بر اساس تحلیل‌های آینده‌پژوهانه و به ترتیب احتمال وقوع عبارت‌اند از؛ مهار انقلاب اسلامی، تغییر نظام جمهوری اسلامی و تجزیه ایران.
هر سناریو به‌نوعی بازتاب‌دهنده یک‌فاز عملیاتی با شدت متفاوت در مقابله است؛ سناریوی «مهار» عموماً با اقدامات کمتر مستقیم و با تمرکز بر فشارهای غیرنظامی اجرا می‌شود، سناریوی «تغییر نظام» شامل خشونت و درگیری‌های گسترده‌تر و نظامی است و سناریوی «تجزیه»، پیچیده‌ترین حالت است که مستلزم بحران‌های جغرافیایی و جنگ تمام‌عیار است.
شناخت این روند و فهم دقیق سناریوهای محتمل در این تقابل به سیاست‌گذاران داخلی و مسئولان امر امکان می‌دهد تا پیش‌بینی پذیری بحران‌ها را افزایش داده و برای مواجهه با تهدیدات ترکیبی آماده‌تر باشند.
الف) ساختار سناریوها و تحلیل راهبردی آن‌ها
1- ا سناریوی مهار انقلاب اسلامی
۱.۱. هدف: کنترل و محدودسازی هویت انقلابی نظام اسلامی، تضعیف ارزش‌ها، نمادها، سیاست‌ها و نهادهای انقلابی، ناکارآمد جلوه دادن نظام در حوزه اداره بحران و تأمین رفاه و کاهش نفوذ و قدرت منطقه‌ای جمهوری اسلامی، بدون ورود مستقیم به درگیری نظامی
۱.۲. رانش‌ها و ابزارها
• جنگ شناختی ساخت‌یافته: طراحی روایت‌های بلندمدت برای تضعیف اعتماد عمومی به نهادها، برجسته‌سازی ناکامی‌های اقتصادی و مدیریتی، تولید روایت «عدم‌کفایت» و «ناکارآمدی نظام»
• معتبرسازی تهدید نظامی، حفظ و بزرگ‌نمایی تهدید نظامی برای ایجاد وضعیت «نه جنگ نه صلح» که فشار روانی فرسایشی به مردم و انتظار مخرب در تصمیم گیران ایجاد کند.
• فشار حداکثری: هماهنگی فشارهای دیپلماتیک و اقتصادی؛ به‌منظور عقب‌نشینی مسئولان و مردم از اصول و ارزش‌های انقلاب اسلامی و تن دادن به سازش با غرب.
• عملیات سیاسی شبکه‌ای: ایفای نقش پلیس بد و پلیس خوب توسط آمریکا و اروپا و فشار برای پذیرش مذاکره مستقیم با آمریکا؛ به‌منظور عبور ایران از حق غنی‌سازی هسته‌ای، توان موشکی خود و درنهایت تن دادن به برجام منطقه‌ای.
• تشدید اعتراضات: فعال‌سازی گسل‌های اجتماعی و نسلی و پشتیبانی از اعتراضات صنفی و معیشتی برای ایجاد نارضایتی ساختاری
• خرابکاری هدفمند: آسیب‌رسانی به زیرساخت‌های اقتصادی حیاتی به‌عنوان عامل شتاب‌دهنده نارضایتی عمومی
۱.۳. رانش‌های جانبی و مسیرهای مکمل: در کنار این سناریو، جریان اصلاحات (رادیکال) با استفاده از تاکتیک «سایه جنگ» و لزوم «مردم محوری» و «ایران گرایی» بعد از جنگ ۱۲ روزه، به دنبال «اصلاحات ساختاری و بنیادین» در نظام اسلامی است و به‌زعم خود سعی در رفع جنگ و جلوگیری از «تغییر نظام» دارد. نمود این رویکرد در «بیانیه جبهه اصلاحات» و شعارهایی چون تغییر پارادایم، استراتژی نوین ملی، بازگشت به مردم و آشتی ملی دیده می‌شود که نتیجه‌ای جز «استحاله درونی نظام» ندارد.
طرح «اصلاحات ساختاری» می‌تواند به‌عنوان یک «مسیر واکنش» تفسیر شود که اگر به‌درستی مدیریت نشود، به دلیل القای وجود بحران و ضعف در حاکمیت و ناکارآمدی نظام، فضای تغییر ساختاری درونی را باز کرده و به سمت سناریوی دوم سوق می‌دهد.
2- سناریوی تغییر نظام جمهوری اسلامی
۲۰۱ هدف: فروپاشی نظام اسلامی و جایگزینی یک نظام هماهنگ با تمدن غربی همراه با پروژه جهانی‌سازی و هم‌پیمان با رژیم صهیونی؛ از طریق ایجاد جنگ داخلی و مداخله نظامی
۲.۲ رانش‌ها و ابزارها
• ادعای بحران مشروعیت فعال‌سازی شبکه‌های معارض و اقلیت‌های خارج از گفتمان رسمی برای ایجاد شکاف در ساختار ایدئولوژیک القای نارضایتی انباشته و گسست مردم و نظام
• درگیری‌های مسلحانه ساختاردهی به گروه‌های ضدانقلاب برای اقدام مسلحانه همچون سلطنت‌طلبان، منافقین بهاییان و.....
آ جنگ شناختی فراگیر: هم‌افزایی فشار رسانه‌ای داخلی خارجی برای گسترش ناآرامی‌ها و تضعیف تاب‌آوری اجتماعی
• حملات ترکیبی: تهاجم گسترده نظامی و سایبری به زیرساخت‌های حیاتی نظام به‌منظور فروپاشی ساختار قدرت
• ترور مقامات کلیدی: حذف فرماندهان نظامی مسئولان سیاسی و دانشمندان هسته‌ای و غیرهسته‌ای
• شبه کودتای پنهان: بهره‌گیری از عوامل نفوذی برای تسخیر نقاط کلیدی تصمیم‌گیری و انتقال قدرت از درون
• سرنگونی نظام به دست گرفتن ساختارهای رسمی توسط گروه مخالف و اعلام فروپاشی ساختار حقوقی - سیاسی و شروع دوران گذار
۲.۳ رانش‌های جانبی و مسیرهای مکمل: در کنار این سناریو تحرکات جریان فتنه در داخل کشور دیده می‌شود که نام خود را تحول خواهان گذاشته‌اند. این رویکرد قائل به عبور از نظام اسلامی است؛ ولی مدعی است به‌جای روش خشونت‌آمیز اپوزیسیون خارجی - که به حملات نظامی دشمن برای ایجاد ضربه اساسی به جمهوری اسلامی و زمینه‌سازی برای تغییر امید بسته‌اند - باید از شیوه مسالمت‌آمیز استفاده کرد رهبر این جریان میرحسین موسوی است که به دنبال برگزاری رفراندوم تشکیل مجلس مؤسسان و تغییر قانون اساسی برای حذف نظام ولایت‌فقیه است تا از این طریق به شکل‌گیری یک دولت فراگیر ملی برای گذار دموکراتیک دست یابد. اگر تصریحات دشمن صهیونی به آلترناتیو بودن این طرح برای پروژه تغییر خشونت آمیز نظام را نادیده بگیریم تلاش این جریان نتیجه‌ای جز تقویت پایه‌های سناریوی دوم ندارد.
طرفداران این جریان برای مجبور کردن نظام به برگزاری رفراندوم تاکتیک فشار از طریق نافرمانی مدنی را مطرح کرده‌اند؛ اما انتظار می‌رود این جریان به سمت آشوب میدانی و جنگ داخلی برای فشار به حاکمیت حرکت کند؛ روش نافرجامی که میرحسین موسوی در سال ۸۸ برای جبران باخت انتخاباتی خود در پیش گرفت مضاف بر اینکه سازمان منافقین در چند ماه اخیر بارها همراهی خود را با طرح میرحسین موسوی اعلام کرده است.
3- سناریوی تجزیه ایران
۳.۱. هدف: محو هویت سرزمینی و تسهیل تقسییم جغرافیایی سیاسی ایران به چند کشور خنثی در چارچوب خاورمیانه جدید» و اسرائیل بزرگ از طریق فعال‌سازی گسل‌های قومی مذهبی و تحمیل جنگ تمام‌عیار
۳.۲ رانش‌ها و ابزارها
o تحریک گسل‌های قومی مذهبی: تشدید مطالبات اقوام و اهل تسنن دامن زدن به نارضایتی‌های اقتصادی و سیاسی ایجاد بحران و شوک‌های فزاینده در مناطق مرزی
o جنگ شناختی: ساخت دوقطبی‌ها و روایت‌های تبعیض‌آمیز میان گروه‌های قومی مذهبی برای گسترش بی‌اعتمادی ساختاری
o حمایت از جدایی‌طلبان: پشتیبانی از اعتراضات پان ترک‌ها پان کرده‌ایان بلوچ‌ها و پان عرب‌ها به‌منظور شکل‌گیری آشوب و ایجاد درگیری‌های مسلحانه
o ترور و حذف: هدف‌گیری رهبران محلی و عناصر تأثیرگذار برای تضعیف شبکه‌های مردمی رهبری محلی و تشدید کانون‌های متمرکز اعتراض و درگیری
o عملیات خرابکارانه: نفوذ نظامی از مرزها برای ساخت حلقه‌های نفوذی درگیری‌های مسلحانه و ایجاد مناطق خودمختار
o حملات زمینی: تلاش برای جداسازی بخش‌هایی از مناطق مرزی از طریق عملیات زمینی و حمایت لجستیکی با پشتیبانی هوایی
3.3: رانش‌های جانبی و مسیرهای مکمل: با لحاظ تحرکات یک سال اخیر گروه‌های قومیتی در دو سوی مرزهای کشور و مواضع و اقدامات برخی از دولت‌های همسایه در تحریک گسل‌های قومی و برنامه‌ریزی برای حمایت از گروه‌های تجزیه‌طلب هرگونه موضع‌گیری و اقدام از سوی مسئولین رسانه‌ها و جریان‌های داخلی که باعث تقویت جریان‌های قومیتی و ابراز ضعف در مقابل اقدامات تضعیف کننده تمامیت ارضی کشور شود رفتاری نامطلوب ارزیابی می‌شود.
سناریوی تجزیه بستگی مستقیم به همگرایی تحرکات قومی در هر دو سوی مرز افزایش قاچاق تسلیحاتی تغییر الگوی نفوذ رهبری محلی به نفع خواسته‌های جدایی طلبان دارد بنابراین کوچکترین اشتباه در واکنش داخلی می‌تواند شرایط را تشدید کند.
ب)تحلیل روندها و احتمالات
1. تدریجی بودن سناریوی مهار: این سناریو با ابزارهای متنوع و در طول زمان اجرا می‌شود تا هم از نظر داخلی ایران را مستهلک کند و هم فرصت‌های دیپلماتیک برای غرب و اسرائیل باقی بگذارد بررسی روندهای سیاسی داخلی ایران و ظرفیت واکنش به این فشارها در پیش‌بینی موفقیت این سناریو مهم است.
2. دفعی و سریع بودن سناریوی تغییر: رژیم به‌واسطه حمایت همه‌جانبه متحدان غربی خود و در صورت فراهم بودن بسترهای ناامن سازی درونی و به میزان فعال شدن گروه‌های معارض سازمان‌یافته شانس پیشروی و تسریع در تحقق اهداف این سناریو را دارد. سناریوی تغییر، بخصوص نوع مسالمت‌آمیز آن به‌صورت مرحله‌ای و پیوسته با سناریوی مهار پیش خواهد رفت.
سناریوی تغییر پر از عدم قطعیت‌های بزرگ است نحوه تعامل بین فشارهای صعودی داخلی و خارجی و تصمیمات هوشمندانه مسئولان تعیین‌کننده خواهد بود مسیر مسالمت‌آمیز و مسیر خشونت آمیز ممکن است همزمان یا متوالی فعال شوند که هر یک شاخص‌ها و مجبوریتهای سیاستی مختص به خود را خواهند داشت.
3. پیچیدگی و وابستگی سناریوی تجزیه: این سناریو نیازمند هماهنگی بسیار بالای سیاسی نظامی و اطلاعاتی است و پیش‌بینی می‌شود پس از ناکامی مطلق یا پیشرفت نسبی سناریوی دوم اجرا شود؛ لذا در فازهای میانی یا پسینی فعال خواهد شد. تأثیر و تأثر و هم‌زمانی وقایع منطقه‌ای و بازیگران فرا منطقه‌ای کلید موفقیت یا شکست این سناریو است.
ج) بسترهای بحران و محرک‌های مداخله
1- پیوستگی و شوک پذیری اغتشاشات
ریسک تولید اغتشاشات میدانی بیشتر برآمده از ترکیب شوک‌های مصنوعی است تا یک عامل منفرد دشمن برای برانگیختن نارضایتی اجتماعی از طیف وسیعی از ابزارها استفاده خواهد کرد عملیات روانی تولید روایت‌های جعلی و تصویری رخدادهای «مهندسی‌شده» نسخه‌های تقلیدی حوادث (۱۴۰۱ و تحریکات اقتصادی که نقطه‌جوش و آستانه تحمل معترضان را هدف می‌گیرد. وجوه کلیدی در تحلیل این بستر عبارت‌اند از:
o رانش‌ها و محرک‌ها: رونق گیری روایت‌های رسانه‌ای ساختگی در چارچوب جنگ شناختی فشارهای اقتصادی ناگهانی (مثلاً جهش قیمت حامل‌های انرژی بخصوص بنزین یا اختلال در توزیع کالا ترور برخی اشخاص همچون سران فتنه و فعال‌سازی شبکه‌های سازمان‌یافته مخالف نظام
o ساختار وقوع: احتمال رخداد چند شوک همزمان با زنجیروار بالاست یعنی هم‌زمانی حمله رسانه‌ای اقدام نمادین خشونت آمیز و یک شوک اقتصادی می‌تواند هم‌افزایی ایجاد کند این پیوستگی باعث افزایش سرعت و مقیاس‌پذیری اغتشاشات می‌شود.
o سناریوی مهار و سناریوی تغییر می‌توانند هم‌پوشانی داشته باشند؛ در برخی مسیرها اغتشاشات محلی به‌عنوان «آتش زیر خاکستر» برای شکل‌گیری جنگ داخلی و تسریع سناریوی تغییر عمل می‌کنند.
o شاخص های هشدار زودهنگام: جهش‌های ناگهانی در تحرکات رسانه‌های اجتماعی افزایش پیام‌های هماهنگ شده از حساب‌های مجازی خارجی تجمع‌های کوچک محلی یا صنفی نسبتاً پایدار شکل‌گیری هسته‌های اعتراض دانشجویی افزایش نمایش ناهنجاری‌های فرهنگی در بین سلبریتیها و جریان‌های لیبرال فرهنگی
2- پتانسیل و محرک‌های حمله نظامی
حمله نظامی را باید به‌عنوان محصول مجموعه‌ای از محرک‌ها فرصت‌ها و محاسبات راهبردی دید؛ نه صرفاً یک تصمیم تک‌محور، عوامل کلیدی شامل ادعاهای مرتبط با برنامه هسته‌ای و قابلیت‌های موشکی محاسبات امنیتی دشمن درباره تهدیدات آتی و زمینه‌های سیاسی بین‌المللی برای ایجاد ائتلاف یا کسب مشروعیت هستند نکات تحلیلی در حوزه نظامی عبارت‌اند از:
محرک‌های حمله نظامی: افزایش محسوس فعالیت‌های هسته‌ای یا موشکی که از دید خارجی قابل‌نمایش باشد؛ حملات موضعی به منافع طرف‌های فرا منطقه‌ای یا رخدادی که طرف مهاجم آن را به‌عنوان «خط قرمز» معرفی کند بهانه‌های اصلی حمله خواهد بود.
محرک‌های جنگ تمام‌عیار: آنچه می‌تواند محرک اصلی رژیم صهیونی برای تلاش در جهت ایجاد اجماع جهانی و تحمیل جنگ تمام‌عیار باشد ترکیب دو روند هم‌افزا است نخست درگیرسازی و فرسایش محور مقاومت در سطح منطقه‌ای و دوم مهندسی آشوب های داخلی و تشدید خطر جنگ داخلی در ایران چنین ترکیبی در سناریوهای آینده می‌تواند ظرفیت قدرت منطقه‌ای و اقتدار درونی جمهوری اسلامی را کاهش داده و در نتیجه انسجام و اتحاد ملی را آسیب‌پذیر سازد. افزون بر این استکبار جهانی قادر خواهد بود با اتکا به روایت کاهش مشروعیت داخلی مداخله نظامی همه‌جانبه خود را در عرصه بین‌المللی مشروع سازی کرده و حمایت سیاسی گسترده‌تری کسب کند.
از سوی دیگر ازآنجاکه هدف اولویت‌دار دشمن در حمله نظامی اولیه اقدام علیه رهبر معظم انقلاب اسلامی است، در صورت شهادت ایشان بستر برای ورود به جنگ تمام‌عیار تسریع می‌شود.
مسیرهای احتمالی: در سناریوی تغییر احتمال حمله محدود یا ضربتی بیشتر است اما در سناریوی تجزیه و پس از شکست راهکارهای پیشین احتمال تبدیل درگیری به جنگ تمام‌عیار افزایش می‌یابد بااین‌حال به دلیل امکان تاکتیک غافلگیری، ریسک حمله حتی در آغاز سناریوها نیز باید لحاظ شود.
د) توصیه‌های راهبردی و تدابیر لازم
برای عبور از تهدیدات چندلایه و افزایش آمادگی دفاع همه‌جانبه در مواجهه با جنگ ترکیبی دشمنان لازم است تکالیف راهبردی در بعد حکمرانی و در سطح جامعه در قالب مجموعه‌ای از اقدامات سنجیده زمانمند و قابل پایش تعریف گردد.
مهمترین این راهبردها محورهایی است که مقام معظم رهبری در پیام خود به مناسبت اربعین شهدای جنگ اخیر بیان داشتند: «حفظ اتحاد ملی وظیفه یکایک ما است شتاب لازم در پیشرفت دانش و فناوری در همه بخش‌ها وظیفه نخبگان علمی است. حفظ عزت و آبروی کشور و ملت تکلیف بی‌اغماض گویندگان و قلم زنان است. مجهز کردن روزافزون کشور با ابزارهای حراست از امنیت و استقلال ملی، وظیفه فرماندهان نظامی است جدیت و پیگیری و به نتیجه رساندن کارهای کشور وظیفه همه دستگاه‌های مسئول اجرائی است. هدایت معنوی و نورانی کردن دل‌ها و توصیه به صبر و سکینه و ثبات مردمی وظیفه حضرات روحانی است و حفظ شور و شوق و شعور انقلابی وظیفه یکایک ما و به‌ویژه جوانان است. در امتداد این راهبردها راه‌حل‌های چندگانه زیر قابل‌پیگیری و اقدام است
1. راهکارهای گفتمانی
• اعلام نابودی رژیم صهیونیستی به‌عنوان هدف اصلی جنگ کنونی
• بازتعریف جنگ به‌عنوان دفاع مقدس ملی چندبعدی در همه عرصه‌ها سیاسی نظامی اقتصادی فرهنگی و رسانه‌ای با هدف افزایش تاب‌آوری اجتماعی ایمان پایه
• تقویت هویت ترکیبی ایرانی اسلامی در اقشار مختلف مردم؛ به‌عنوان رانش وحدت‌بخش بر پایه ایرانیت و اسلامیت توأمان
• پررنگ کردن ادبیات ظهور و زمینه‌سازی قیام حضرت حجت (عج) برای ارتقای انگیزه‌های معنوی در مقاومت ملی
2- راهکارهای فرهنگی رسانه‌ای
• راه‌اندازی قرارگاه فرهنگی رسانه‌ای به‌منظور مدیریت روایت‌ها بازتولید گفتمان وحدت و امید و مقابله با جنگ شناختی؛ در شعام
• افزایش حس نفرت عمومی نسبت به رژیم صهیونیستی و آمریکای جهان خوار با راه‌اندازی پویش‌های میدانی و رسانه‌ای.
• جهاد تبیین به‌منظور تشریح اهداف دشمن در جنگ تحمیلی و تبیین سیاست‌ها و اهداف انقلاب در دفاع مقدس همه‌جانبه
• نقد گفتمان اصلاحات رادیکال تغییر پارادایم و جریان فتنه تغییر نظام با تحلیل آینده‌پژوهانه و نشان دادن پیامدهای هر مسیر
• جریان سازی و مطالبه پیرامون گفتمان تحول در حکمرانی به‌عنوان اصلی‌ترین راهکار عبور از شرایط موجود.
3- راهکارهای معیشتی و خدماتی
o راه‌اندازی قرارگاه پشتیبانی جنگ برای هماهنگی نهادهای امنیتی خدماتی فرهنگی و رسانه‌ای در شعام با هدف کاهش شوک پذیری جامعه و تسهیل خدمت‌رسانی به مردم
o تضمین معیشت اقشار آسیب‌پذیر از طریق سیاست‌های هدفمند حمایتی و اقدامات فوری ضد تورمی
o تقویت فعالیت گروه‌های جهادی و نهادهای انقلابی در کمک به دولت و افزایش تاب‌آوری اقتصادی و خدمت‌رسانی به محرومین
o ایجاد مکانیسم‌های تنظیم بازار برای پیشگیری از جهش‌های قیمتی که می‌تواند به آستانه‌های نارضایتی اجتماعی منجر شود.
4- راهکارهای امنیتی
• تمرکز بر مقابله هوشمند بانفوذ و جاسوسی همراه با شفاف‌سازی قضایی و مقابله جدی با عوامل بر هم زننده وحدت، بحران‌آفرینان سیاه نمایان وضعیت کشور و القاکنندگان ناکارآمدی نظام
• جلوگیری از هرگونه فعالیت ناهنجار فرهنگی و تحریک‌کننده گسل‌های اجتماعی
• کنترل شدید باندهای ایرانی و ترمیم گسل‌های قومی مذهبی از طریق افزایش خدمت‌رسانی و مشارکت رهبران بومی
• اعمال حکمرانی حداکثری در فضای مجازی و ساماندهی شبکه‌ها و پیام‌رسان‌ها و کنترل کاربران مشکوک
• پایش تصمیمات اقتصادی - اجتماعی دولت برای جلوگیری از اجرای سیاست‌های محرک اعتراض؛ نظیر افزایش حامل‌های انرژی افزایش قیمت‌ها تمرکززدایی از پایتخت ......
5- راهکارهای دیپلماتیک
توسعه ائتلاف‌های امنیتی نظامی و اقتصادی با همسایگان
تقویت رابطه با کشورهای چین و روسیه و افزایش تعاملات اقتصادی و نظامی
مواجهه مقتدرانه با تهدیدات و تحریکات دولت‌های همسایه باکو و کردستان عراق و جلوگیری از نفوذ منطقه‌ای دشمنان
استفاده فعال از ابزارهای حقوق بین‌الملل برای مشروع سازی اقدامات دفاعی ایران خنثی‌سازی ائتلاف‌سازی دشمن و کاهش فشارهای تحریمی
نتیجه
سناریوهای مقابله با جمهوری اسلامی ایران طیفی از فشارهای نرم، نیمه سخت و اقدامات نظامی و تجزیه‌طلبانه را در برمی‌گیرند. تحلیل آینده‌پژوهانه این سناریوها نشان می‌دهد که انسجام داخلی بر محور گفتمان اصیل انقلاب و رهبری داهیانه حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای آمادگی دفاعی امنیتی و هوشمندی سیاسی دیپلماتیک مهمترین ارکان دفاع مؤثر در برابر این تهدیدات چندلایه و ترکیبی هستند.
جریان/ جریان آنلاین
