به گزارش جریان آنلاین (/)؛ اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت امور خارجه در نشست خبری صبح امروز دوشنبه ۲۸ مهرماه با اشاره به اینکه در روزهای اخیر شاهد تحولات بسیار مهمی در عرصه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی بوده‌ایم که در بسیاری از آن‌ها ایران نقش فعال و تأثیرگذاری داشته گفت: مهم‌ترین تحول در منطقه همچنان مربوط به وضعیت فلسطین است. باوجود تفاهمی که ظاهراً در هفته گذشته منعقد شد، کشتار در سرزمین‌های اشغالی ادامه یافته و بیش از ۸۰ مورد نقض آتش‌بس از سوی رژیم صهیونیستی گزارش شده است؛ اقدامی که به شهادت بیش از ۳۰۰ نفر و مجروحیت نزدیک به صد تن از مردم غزه انجامید. این در حالی است که گذرگاه‌ها همچنان بسته مانده و وعده‌ها درباره ارسال روزانه دست‌کم ۶۰۰ کامیون کمک انسانی به مردم غزه محقق نشده است.
سخنگوی وزارت خارجه با اشاره به اینکه برگزاری اجلاس وزرای جنبش عدم تعهد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود، خاطرنشان کرد: این رویداد نه‌تنها بازتابی از نگاه غالب جامعه بین‌المللی نسبت به مخالفت با یک‌جانبه‌گرایی و تأکید بر تداوم حاکمیت قانون در عرصه جهانی بود، بلکه از منظر مصوبات نیز حائز اهمیت است. یکی از مصوبات مهم این اجلاس به تحولات اخیر مربوط به ایران اختصاص داشت؛ جایی که جنبش عدم تعهد حمایت قاطع خود را از موضع جمهوری اسلامی ایران در خصوص غیرقانونی بودن اقدام سه کشور اروپایی و آمریکا در ادعای بازگرداندن قطعنامه‌های لغو شده شورای امنیت اعلام کرد. این موضع‌گیری تنها یک پیام سیاسی نبود، بلکه بیانگر نگرانی جامعه جهانی از دست‌اندازی برخی قدرت‌ها بر نهادهای بین‌المللی و سوءاستفاده از ارکان سازمان ملل برای پیشبرد سیاست‌های یک‌جانبه‌گرایانه است.
مواضع ایران را در تفاهم قاهره با شفافیت کامل مطرح کردیم
اسماعیل بقائی در خصوص موضع مشترک ایران و دو عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد یعنی چین و روسیه در خصوص پایان قطعنامه ۲۲۳۱، گفت: تحولات اخیر نتیجه یک کارزار همه‌جانبه دیپلماتیک است که طی ماه‌های گذشته، به‌ویژه در یک سال اخیر، در دستور کار وزارت امور خارجه قرار داشت. ما از همان ابتدا با در نظر گرفتن احتمال سوءاستفاده سه کشور اروپایی از سازوکار حل اختلاف در برجام، تلاش کردیم طرف‌های مقابل را به این جمع‌بندی برسانیم که سوءاستفاده از سازوکار موسوم به پس‌گشت هیچ تأثیری در بهبود روندهای دیپلماتیک نخواهد داشت بلکه باعث پیچیده‌تر شدن موضوع خواهد شد.
سخنگوی وزارت خارجه ادامه داد: در جریان مذاکرات نیویورک و گفت‌وگوهای فشرده با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که نهایتاً به «تفاهم قاهره» انجامید مواضع خود را با شفافیت کامل مطرح کردیم. بااین‌حال، متأسفانه طرف‌های اروپایی با تبعیت از سیاست‌های آمریکا بر بازگرداندن قطعنامه‌های لغوشده شورای امنیت که از سال ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ به بهانه برنامه هسته‌ای ایران صادر شده بود تأکید کردند. اما آنچه در عمل رخ داد، مخالفت دو عضو دائم شورای امنیت یعنی روسیه و چین با این اقدام بود. ازآنجاکه آلمان عضو شورای امنیت نیست، این مخالفت عملاً موجب شد شورا قادر به اتخاذ تصمیمی برای بازگرداندن قطعنامه‌های تحریمی نشود.
بقائی اضافه کرد: این یک واقعیت حقوقی روشن است که مبنای آن در اسناد رسمی سازمان ملل نیز منعکس خواهد شد. به دنبال همین روند، اکثریت جامعه بین‌المللی شامل بیش از ۱۲۰ کشور عضو جنبش عدم تعهد حمایت خود را از موضع جمهوری اسلامی ایران اعلام کردند. در این میان، چین و روسیه نقشی بسیار مهم و تعیین‌کننده داشت و روسیه از همان ابتدا با صراحت اعلام کرد که اقدام سه کشور اروپایی نه از منظر حقوقی و نه از لحاظ رویه‌ای هیچ وجاهتی ندارد، چرا که این کشورها خود ناقضان برجام هستند و صلاحیت استفاده از چنین سازوکاری را ندارند.
اقدام سه کشور اروپایی باعث آشفتگی در شورای امنیت شد
سخنگوی وزارت خارجه گفت: در دو نوبت شورای امنیت، از جمله دو عضو دائم آن، با این اقدام مخالفت کردند و این موضع در روزهای بعد نیز استمرار یافت و این موضع تداوم پیدا کرد و دیروز نیز ایران، روسیه و چین در نامه‌ای مشترک، مواضع خود را بار دیگر مورد تأکید قرار دادند. این بدان معناست که قطعنامه ۲۲۳۱ از تاریخ ۲۶ مهرماه (۱۸ اکتبر) خاتمه یافته تلقی می‌شود و دبیرخانه شورای امنیت باید بر همین اساس عمل کند. البته ما متوجه هستیم که اقدام سه کشور اروپایی موجب بروز نوعی شکاف در جامعه بین‌المللی و ایجاد آشفتگی حقوقی در شورای امنیت شده است، اما مسئولیت این وضعیت متوجه جمهوری اسلامی ایران نیست، بلکه بر عهده همان سه کشور است. آنچه مسلم است، مخالفت قاطع اکثریت جامعه جهانی با رویکرد آمریکا و متحدان اروپایی‌اش در بهره‌برداری ابزاری از نهادهای بین‌المللی است. ما انتظار داریم این مواضع در عمل نیز خود را نشان دهد و جامعه جهانی اجازه ندهد چند کشور معدود با سوءاستفاده از اختیارات خود در چارچوب منشور ملل متحد، تصمیمات مغرضانه و سیاسی را بر اراده جمعی ملت‌ها تحمیل کنند.
رژیم صهیونیستی به هیچ وعده خود عمل نکرده است
سخنگوی وزارت امور خارجه درباره نگرانی‌های ایران پیرامون تکرار نقض آتش بس در غزه گفت: مواضع ما پیرامون غزه روشن است. ما از ابتدای شروع نسل‌کشی بر ضرورت وادار کردن رژیم صهیونیستی به جلوگیری از ادامه کشتار در غزه و نیز ضرورت شکستن حصر غیرانسانی غزه و رساندن کمک‌ها بدون مانع، خروج اشغالگران نظامی از غزه و بازسازی این منطقه تأکید داشتیم. این بحثی است که هیچ کشور و انسان‌مسئولی نمی‌تواند آن را رد کند. هر روزی که از درد و رنج مردم فلسطین کاسته شود، مایه خوشحالی است.
بقائی ادامه داد: اما اینکه ما نگران بودیم و نگرانی خود را اعلام کردیم، بر اساس تجربه است. شما هیچ موردی را نمی‌توانید پیدا کنید که رژیم صهیونیستی قول و وعده‌ای داده باشد و به آن عمل کرده باشد. در لبنان تا الان بیش از پنج هزار مورد نقض آتش بس اتفاق افتاده است. در غزه هم فقط در چند روز اخیر بیش از ۸۰ مورد نقض ثبت شده است. در یک مورد، تنها ۱۱ نفر از اعضای یک خانواده را به شهادت رساندند. گذرگاه رفح را هم باز نکردند. بنابراین، اکنون به‌وضوح می‌بینیم که نگرانی ما درست بوده است. رژیم صهیونیستی در ادعاهایش جدی نیست و متأسفانه ضامنان نیز به مسئولیت خود آن‌طور که باید، عمل نکرده‌اند.
حضور ایران در نشست شرم الشیخ به نفع مصالح کشور نبود
سخنگوی وزارت خارجه درباره حضور ایران در نشست شرم‌الشیخ هم گفت: تصمیم‌گیری در مورد مشارکت در یک روند یا یک رویداد دیپلماتیک ـ آن هم با این سطح از اهمیت ـ حتماً مشمول بررسی‌های دقیق کارشناسی، هم در وزارت امور خارجه و هم در سایر نهادهای ذی‌ربط می‌شود. ما دیدگاه‌ها و نظرات کارشناسی خود را تدوین کردیم و پس‌ازآن، در نهادهای بالادستی مورد توجه و بررسی قرار گرفت. نتیجه‌ای که از این روند بررسی و تحقیق در جنبه‌های مختلف موضوع حاصل شد، این بود که شرکت کردن ما در چنین رویدادی، به نفع مصالح و منافع کشور نیست.
روند همکاری‌های ایران و روسیه در تمامی حوزه‌ها رو به رشد است
اسماعیل بقائی در خصوص همکاری‌های دفاعی میان تهران و مسکو و چهارچوب همکاری گفت: روند همکاری‌های ایران و روسیه در تمامی حوزه‌ها رو به رشد است. جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه دارای چند موافقت‌نامه مبنایی و راهبردی را میان خود منعقد کرده‌اند که آخرین آن، موافقت‌نامه «شراکت راهبردی جامع» است که به‌تازگی لازم‌الاجرا شده است. این موافقت‌نامه موضوعات متعدد و متنوعی را از جمله همکاری‌های دفاعی پوشش می‌دهد.
وی ادامه داد: اعتقاد راسخ ما، روسیه و بخش قابل‌توجهی از جامعه جهانی این است که قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت به همراه محدودیت‌های ناشی از آن در تاریخ ۲۶ مهرماه (۱۸ اکتبر) رسماً خاتمه یافته است، بنابراین همکاری‌های نظامی و دفاعی میان دو کشور در چارچوب موافقت‌نامه‌ها و تفاهم‌نامه‌های موجود با جدیت ادامه خواهد یافت.
صدراعظم آلمان به ناتوانی اروپا اعتراف کرده است
رئیس بخش دیپلماسی عمومی وزارت خارجه در پاسخ به اینکه این روزها سه کشور اروپایی آلمان و انگلیس و فرانسه موضع همیشگی خود را تکرار می‌کنند که آماده دیپلماسی و مذاکره با ایران هستند. پاسخ شما چیست؟ چه انتظاری از اروپا دارید؟ چه در حوزه هسته‌ای و چه در سایر موضوعات مهم مرتبط با منطقه؟ گفت: پاسخ کوتاه این است که «شر نرسانید». سه کشور اروپایی باید نشان دهند که واقعاً اراده و توان لازم را دارند تا بتوانند به‌عنوان طرفی معتبر و قابل اتکا در مذاکرات عمل کنند. متأسفانه تا امروز چنین چیزی مشاهده نشده است. حتی شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد طرف اروپایی خود نیز به ناتوانی یا بی‌ارادگی‌اش در ایفای نقش مثبت و سازنده در تحولات بین‌المللی اذعان دارد.
بقائی ادامه داد: به‌عنوان نمونه، در مصاحبه اخیر صدراعظم آلمان، نکاتی مطرح شده که به‌روشنی بیانگر همین واقعیت است. او تصریح می‌کند که اتحادیه اروپایی، حتی اگر می‌خواست، نمی‌توانست در تحولات مربوط به خاورمیانه نقش‌آفرینی کند. این اظهارنظر درواقع اعترافی است به اینکه اتحادیه اروپایی و به‌ویژه سه کشور عضو آن، از ایفای نقش مثبت و اثرگذار در عرصه بین‌المللی، به‌خصوص در منطقه ما، عاجز هستند.
وی خاطرنشان کرد: او در بخش دیگری از همین گفت‌وگو، نکته‌ای را مطرح می‌کند که شایسته تأمل و البته تأسف است؛ زیرا یادآور همان مواضع غیرقابل‌قبول و جانب‌دارانه‌ای است که پیش‌تر در حمایت از اقدامات رژیم صهیونیستی بیان کرده بود. صدراعظم آلمان دلیل ناتوانی اتحادیه اروپا در اثرگذاری بر تحولات منطقه را «نداشتن ابزار جنگی» عنوان می‌کند. این سخن، هم نگران‌کننده است و هم گویای آن است که در درون اتحادیه اروپا نه اراده و نه ظرفیت لازم برای ایفای نقشی سازنده در روندهای منطقه‌ای و جهانی وجود ندارد.
سخنگوی وزارت خارجه گفت: کما اینکه در موضوع بازگرداندن قطعنامه‌های لغوشده شورای امنیت نیز شاهد رویکرد مشابهی از سوی این سه کشور بودیم؛ رویکردی که بازتاب بی‌ارادگی و ناتوانی آن‌ها در درک واقعیات و اتخاذ تصمیمات مسئولانه در قبال تحولات جهانی است.
قطعنامه ۲۲۳۱ بدون تأثیر بر برخی از تعهدات اساسی، خاتمه پیدا می‌کند
سخنگوی وزارت امور خارجه درباره دیدگاه ایران پیرامون پایان قطعنامه 2231 شورای امنیت و نیز چارچوب حقوقی فعالیت‌های هسته‌ای ایران در آینده توضیح داد: ما به خاتمه قطعنامه ۲۲۳۱ معتقد هستیم و موافقت‌نامه، ملزم به قطعنامهٔ ۲۲۳۱ بود. بر اساس نصِّ صریح قطعنامه، در روز خاتمه (Termination Day) که ۱۸ اکتبر، برابر با ۲۶ مهرماه بود، این قطعنامه خاتمه پیدا می‌کند.
وی ادامه داد: درعین‌حال، بخشی از حقوقی که به‌موجب این قطعنامه برای ایران کسب شده، به‌صورت منطقی تغییری نمی‌کند. در این قطعنامه بر غنی‌سازی ایران و یا مجموعه‌ای از موضوعات که فارغ از این قطعنامه ادامه پیدا می‌کنند؛ تأکید شده است. اساساً برجام یک تفاهم موقتی بود که قرار بود طرف‌های مقابل، تحریم‌های غیرقانونی را که به بهانهٔ موضوع هسته‌ای ایران اعمال کرده بودند، رفع کنند و ایران هم مابه ازای آن مجموعه‌ای از اقدامات شفاف‌ساز و اعتمادساز را در رابطه با برنامه هسته‌ای خود بپذیرد.
بقائی افزود: ما این اقدامات را انجام دادیم تا سال ۲۰۱۸ که آمریکا از برجام خارج شد، و حتی یک سال بعد از آن، یعنی تا مِی ۲۰۱۹، پانزده گزارش رسمی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر اجرای کامل تعهدات از سوی ایران تأکید کرد. اما طرف مقابل نمی‌تواند چنین ادعایی کند. عملکرد طرف مقابل از همان ابتدا با مشکل مواجه بود، به‌ویژه بعد از خروج آمریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ که کشورهای اروپایی نیز، به تبعیت از آمریکا، نتوانستند یا نخواستند برنامه و تعهدات خود را اجرا کنند.
سخنگوی وزارت خارجه گفت: لذا، به‌ویژه از ۲۰۱۸ به بعد، هم آمریکا و هم طرف‌های اروپایی برجام ـ یعنی سه کشور اروپایی ـ به‌عنوان ناقضان برجام به‌صورت مستمر تلقی می‌شوند. قطعنامه ۲۲۳۱ خاتمه پیدا می‌کند، بدون اینکه تأثیری بر برخی از تعهدات اساسی که ما داده‌ایم، داشته باشد. ما در آنجا بر عدم تلاش ایران برای دستیابی به سلاح هسته‌ای؛ تأکید کردیم و ما همچنان بر همان موضع پایبندیم. در رابطه با ضمیمه قطعنامه ۲۲۳۱ هم از نگاه حقوقی وضعیت آن با خود قطعنامه ۲۲۳۱ متفاوت است.
پایگاه خبری جریان/ جریان آنلاین (/)